O sankcji kredytu darmowego mówi się coraz częściej – w kontekście odpowiedzialności banku oraz korzyści, na które w takiej sytuacji może liczyć klient. W tym materiale przyjrzymy się zarówno definicji tego procesu, jak i wynikającym z niego konsekwencjom dla obu stron – podmiotu udzielającego pożyczki i kredytobiorcy.
Czym jest sankcja kredytu darmowego?
Z kredytów konsumenckich korzysta wielu Polaków, decydując się na pożyczkę z różnych powodów. W takich przypadkach klienci nie mają jednak wpływu na to, na jakich warunkach instytucja finansowa (na przykład bank) udzieli kredytu – w tym, jakie opłaty zawrze w umowie. Takie dodatkowe koszty, wynikające z prowizji, ubezpieczeń, odsetek i innych stanowią dla podmiotu dochód, a dla klienta – po prostu dodatkowe opłaty, które musi uiścić w ramach rat.
Polski ustawodawca wprowadził jednak regulacje dotyczące takich procederów. Artykuł 45 Ustawy o kredycie konsumenckim [Dz.U.2024.0.1497 t.j.] określa w jasny sposób, że kredytobiorca, który zaciągnął pożyczkę tego rodzaju, o ile występują uchybienia w umowie bankowej, ma prawo spłacić kredyt konsumencki tylko w wysokości kapitału, jaki uzyskał w ramach pożyczki. Mówiąc wprost – zostaje niejako „zwolniony” z konieczności ponoszenia dodatkowych opłat określonych przez podmiot udzielający kredytu. Tym samym wprowadzone regulacje pozwalają chronić konsumenta przed błędnymi zapisami zamieszczanymi w umowach kredytowych. Regulacje te, podkreślamy, dotyczą jedynie kredytów konsumenckich!
Sankcja kredytu darmowego w praktyce
Instytucja sankcji kredytu darmowego oznacza, że jeśli kredytodawca zawrze w treści umowy błędne zapisy informacyjne, odnoszące się, na przykład, do dodatkowych kosztów związanych z pożyczką, konsument, podejmując stosowne kroki prawne, może spłacić jedynie taką kwotę, o jaką wystąpił we wniosku o kredyt i jaką nominalnie otrzymał – bez wspomnianych opłat dodatkowych. Inaczej mówiąc – spłaca tylko i wyłącznie kapitał.
Należy także pamiętać, że kredytobiorca, zgodnie z wcześniej podaną ustawą o kredycie konsumenckim, ma prawo do wcześniejszej spłaty zaciągniętego kredytu – przy czym bank nie może pobrać żadnych dodatkowych opłat za skorzystanie przez klienta z takiej możliwości.
Jeżeli względem kredytu konsumenckiego zostanie wykorzystana procedura skutecznej sankcji kredytu darmowego, bank nie tylko musi zaprzestać pobierania wszelkich dodatkowych opłat. Zostaje także zobowiązany do zwrotu klientowi już pobranych wcześniej kosztów pozakapitałowych.
Kto i kiedy może skorzystać z sankcji kredytu darmowego?
Do grona osób, które są uprawnione do skorzystania z instytucji, jaką jest sankcja kredytu darmowego, należą kredytobiorcy, którzy uzyskali kredyt konsumencki – i mogą oprzeć się o regulacje zawarte w ustawie dotyczącej tego rodzaju finansowania. Taki konsument musi przy tym spełniać określone warunki. Istotnym wymogiem jest, by był on osobą fizyczną (prywatną).
Kolejne warunki dotyczą już samego kredytu konsumenckiego (udzielanego na potrzeby własne, w celach niezarobkowych). Wypłacona pożyczka tego rodzaju nie może opiewać na kwotę wyższą, niż 255 550 złotych. Kredyt musi być nadal spłacany lub też został zapłacony do maksymalnie 12 miesięcy przed ubieganiem się o sankcję kredytu darmowego. Ważnym jest też, by poszczególne raty były uiszczane terminowo lub, ewentualnie, z opóźnieniem, które nie przekracza 30 dni. Co równie istotne, kredyt nie może być zabezpieczony hipotecznie.
Poszczególne warunki do uzyskania SKD uzależnione są ponadto od daty zawarcia umowy. Tym samym, aby skorzystać z sankcji kredytu darmowego na podstawie przepisów ustawy z 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim:
- w przypadku bankowych kredytów gotówkowych muszą być one uzyskane po dniu 18 grudnia 2011 r.,
- dla pożyczek pozabankowych również wyznaczony został termin ich uzyskania po 18 grudnia 2011 r.
Uwaga – z możliwości uzyskania sankcji kredytu darmowego skorzystać może również kredytobiorca, którego umowa kredytowa została wypowiedziana przez bank lub podmiot pozabankowy.
Jakie naruszenia ze strony banku mogą kwalifikować się do wystąpienia o sankcję kredytu darmowego?
Podstawą do uzyskania sankcji kredytu darmowego jest występowanie w umowie uchybień i nieprawidłowości wprowadzonych do treści wbrew regulacjom zawartym w ustawie. Odnalezienie w zapisach błędów naruszających te przepisy umożliwia skorzystanie z instytucji SKD. Wśród takich naruszeń można wymienić, na przykład:
- brak wskazania wysokości RRSO lub też jej błędne wskazanie/opisanie,
- błędne podanie całkowitej kwoty kredytu, od której naliczane jest oprocentowanie (w tym wliczenie kredytowanej prowizj czy kosztów ubezpieczenia),
- brak określenia, w jaki sposób oraz w jakim terminie wypłacony ma zostać kredyt,
- brak podania w treści umowy informacji o innych kosztach kredytu konsumenckiego (takich, jak prowizja, marże, usługi ubezpieczeniowe),
- wskazanie nieprawidłowej kwoty całkowitej kredytu (oraz całkowitej kwoty do zapłaty),
- brak podania harmonogramu spłat rat kredytu,
- brak informacji lub błędne informacje na temat możliwości spłaty kredytu konsumenckiego przed terminem,
- także, w szczególności, błędne informacje co do możliwości i sposobów odstąpienia od umowy.
Wystąpienie nawet jednego z takich uchybień stanowi już podstawę do uzyskania sankcji kredytu darmowego! Prawidłowe określenie błędów w umowie jest jednak tylko pozornie proste – najlepszym rozwiązaniem jest skorzystanie z doradztwa prawnego – specjalista jest w stanie przeanalizować umowę pod każdym kątem i wskazać rzeczywiście występujące uchybienia.
Sankcja kredytu darmowego – jak skorzystać?
W przypadku występowania w umowie kredytowej błędów informacyjnych (ustawowych naruszeń), kredytobiorca musi złożyć u kredytodawcy pisemne oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego i już w nim wskazać występujące nieprawidłowości. Instytucja finansowa ma wówczas obowiązek skontrolowania zapisów. Często zdarza się jednak tak, że bank lub podmiot pozabankowy takie oświadczenie odrzuca lub nie udziela żadnej informacji zwrotnej. Wówczas można jeszcze skorzystać z pomocy Rzecznika Finansowego (co daje szansę na polubowne rozwiązanie).
W momencie, gdy powyższe kroki nie przyniosą oczekiwanego rezultatu, kredytobiorcy pozostaje wystąpienie na drogę sądową.
