26 kwietnia 2021

Roszczenia konsumenta wobec banku a przedawnienie – najnowszy wyrok TSUE

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej 22 kwietnia 2021 r., wydał w sprawie C-485/19 (Profi Credit Slovakia s.r.o) ważny wyrok dla konsumentów!

Wyrok TSUE z 22 kwietnia 2021r., jest istotny z punktu widzenia kredytobiorców-konsumentów dochodzących roszczeń wobec banków w kontekście przedawnienia roszczeń.

TSUE we wspomnianym wyroku C -485 /19 zwraca uwagę na to, że przedawnienie nie może znacząco utrudniać dochodzenia praw przez konsumenta. Oznacza to, że konsument dochodzący roszczeń przed sądem nie powinien być pozbawiany ochrony, gdy przepisy odnoszące się do przedawnienia roszczeń mogą taką ochronę utrudniać lub uniemożliwiać.

TSUE stwierdził przy tym, że sama instytucja przedawnienia jest dozwolona, o ile jej zastosowanie nie czyni w praktyce niemożliwym lub nadmiernie utrudnionym wykonywania praw przyznanych konsumentowi praw, w tym ochrony konsumenckiej (m.in. dyrektywa 93/13 i dyrektywa 2008/48).

TSUE rozważania wyroku opierał na stanie sprawy, gdzie zgodnie z przepisami prawa słowackiego termin przedawnienia roszczeń wynosiłby trzy lata.

W ramach wyroku z 22 kwietnia 2021 r., TSUE podkreślił m.in.:

„(62 )    W tym względzie należy mieć na uwadze okoliczność, że konsumenci znajdują się w gorszym położeniu niż przedsiębiorca, zarówno pod względem możliwości negocjacyjnych, jak i ze względu na stopień poinformowania oraz że możliwe jest, iż konsumenci nie mają świadomości zakresu przysługujących im praw wynikających z dyrektywy 93/13 lub z dyrektywy 2008/48 lub ich nie rozumieją (zob. podobnie wyroki: z dnia 9 lipca 2020 r., Raiffeisen Bank i BRD Groupe Société Générale, C-698/18 i C-699/18, EU:C:2020:537, pkt 65 –67, z dnia 16 lipca 2020 r., Caixabank i Banco Bilbao Vizcaya Argentaria, C-224/19 i C-259/19, EU:C:2020:578, pkt 90 i przytoczone tam orzecznictwo).”

„(63)      Tymczasem, jak co do istoty zauważył rzecznik generalny w pkt 71 – 73 opinii, umowy o kredyt, takie jak umowa sporna w postępowaniu głównym, są zazwyczaj wykonywane przez okres o znacznej długości, a w związku z tym, jeśli zdarzeniem rozpoczynającym bieg trzyletniego terminu przedawnienia jest każda płatność dokonana przez kredytobiorcę, czego ustalenie należy do sądu odsyłającego, to może się zdarzyć, że w ramach umowy wykonywanej przez okres przekraczający trzy lata poszczególne roszczenia tego kredytobiorcy ulegną przedawnieniu, zanim umowa dobiegnie końca, co oznacza, że taki system przedawnienia może systematycznie pozbawiać konsumentów możliwości dochodzenia zwrotu płatności, dokonanych na podstawie warunków umownych sprzecznych z tymi dyrektywami.”

„(64)      W konsekwencji należy uznać, że zasady proceduralne takie jak będące przedmiotem postępowania głównego – które wymagają by konsument wytoczył powództwo w terminie trzech lat od dnia, w którym nastąpiło bezpodstawne wzbogacenie, w sytuacji gdy do takiego wzbogacenia może dojść w trakcie wykonywania umowy przez okres o znacznej długości – czynią nadmiernie utrudnionym korzystanie z praw przyznanych konsumentowi przez dyrektywę 93/13 lub przez dyrektywę 2008/48, naruszając tym samym zasadę skuteczności (zob. analogicznie wyroki: z dnia 9 lipca 2020 r., Raiffeisen Bank i BRD Groupe Société Générale, C-698/18 i C-699/18, EU:C:2020:537, pkt 67 i 75, z dnia 16 lipca 2020 r., Caixabank i Banco Bilbao Vizcaya Argentaria, C-224/19 i C-259/19, EU:C:2020:578, pkt 91).”

„(65)      Ponadto, jak zauważył rzecznik generalny w pkt 87 i 89 opinii, zamiar przedsiębiorcy, który zastosował warunek umowny uznany za nieuczciwy nie ma wpływu na prawa, jakie przysługują konsumentom na podstawie przepisów dyrektywy 93/13; podobnie rzecz się ma w odniesieniu do art. 10 ust. 2 dyrektywy 2008/48. Co za tym idzie konsument nie może być zobowiązany, w celu powołania się na prawa wynikające z tych przepisów, do wykazania umyślnego charakteru zachowania danego przedsiębiorcy. Wynika z tego, że przewidziana w § 107 ust. 2 kodeksu cywilnego możliwość wydłużenia trzyletniego terminu przedawnienia pod warunkiem, że konsument wykaże zamiar po stronie przedsiębiorcy, nie może podważyć wniosku sformułowanego w poprzednim punkcie niniejszego wyroku.”

„(66)      Mając na uwadze całość powyższych rozważań na pytanie pierwsze należy udzielić odpowiedzi, zgodnie z którą zasadę skuteczności należy interpretować w ten sposób, że stoi ona na przeszkodzie krajowemu uregulowaniu przewidującemu, że wytoczone przez konsumenta powództwo o zwrot kwot nienależnie wypłaconych na podstawie nieuczciwych warunków umownych w rozumieniu dyrektywy 93/13 lub warunków sprzecznych z wymogami dyrektywy 2008/48 podlega trzyletniemu terminowi przedawnienia rozpoczynającemu bieg w dniu, w którym nastąpiło bezpodstawne wzbogacenie.”

Mając powyższe na uwadze, Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej uznał, że roszczenie kredytobiorcy wobec przedsiębiorcy stosującego nieuczciwe warunki w umowach nie może ulegać przedawnieniu, gdy upływ terminu przedawnienia może spowodować uniemożliwienie lub znaczne utrudnienie ochrony konsumenckiej. Niemniej TSUE uznał jednocześnie, że ochrona konsumenta nie może być bezwzględna, a prawo krajowe może uwzględniać przedawnienie roszczeń. Sąd orzekający w sprawie powinien jednak kierować się badaniem skutecznej możliwości dochodzenia przez konsumenta roszczeń, a w tym kontekście badaniu podlegać powinien także zarzut przedawnienia roszczenia.

Tym samym, jest to kolejny wyrok TSUE, w którym podkreśla się konieczność ochrony praw konsumenta. Jednocześnie po raz kolejny TSUE wskazuje na określanie początku biegu terminu przedawnienia od momentu dowiedzenia się przez konsumenta o nieuczciwym postanowieniu umownym – a tym samym o skutku w postaci bezskuteczności takiego postanowienia wobec konsumenta.

Anna Kuprewicz

Radca Prawny

Możliwości dochodzenia roszczeń z kredytu frankowego po spłacie kredytu

25 lipca 2024

Anna Kuprewicz

chevron-right
Nieważność umowy jako jedyne roszczenie a możliwość tzw. „odfrankowienia”

21 września 2023

Anna Kuprewicz

chevron-right

Aktualności

Zobacz wszystkie

Wpisz frazę, którą szukasz