SN III CZP 6/21:
Sąd Najwyższy 7 maja 2021 r. wydał uchwałę w sprawie III CZP 6/21. SN odpowiadał na pytania Rzecznika Finansowego odnoszące się do kredytów indeksowanych i denominowanych do waluty obcej. Co niesie to rozstrzygnięcie? Co oznacza nadanie uchwale mocy zasady prawnej?
Moc zasady prawnej
W pierwszej kolejności trzeba wskazać, że uchwale z dnia 7 maja 2021 r. III CZP 6/21, Sąd Najwyższy nadał moc zasady prawnej. Oznacza to, że rozstrzygnięcie to wiąże inne składy SN dopóty, dopóki zasada nie zostanie zmieniona. Odstąpienie od zasady wymaga ponownego rozstrzygnięcia przez SN w odpowiednim składzie (art. 88 ust. 2 ustawy o Sądzie Najwyższym).
Uchwała Sądu Najwyższego wiąże sam Sąd Najwyższy (skład wydający jak i inne składy SN). Co jednak z innymi sądami: rejonowymi, okręgowymi i apelacyjnymi?
Sąd powszechny (rejonowy, okręgowy, apelacyjny), winien zasady przestrzegać. Odstępstwo natomiast od ustalonej reguły powinno być oparte na takich argumentach, które stanowiłyby przyczynek do weryfikacji poglądu przez Sąd Najwyższy. Tak też potwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z 17 maja 2017 r. (V CSK 466/16)
O czym rozstrzyga Sąd Najwyższy w uchwale z 7 maja 2021 r.?
- SN potwierdza prawidłowość zasady dwóch kondykcji.
W przypadku uznania umowy kredytu za nieważną SN uznaje powstanie dwóch odrębnych roszczeń stron. Każda może żądać tego co sama świadczyła. Stanowi to potwierdzenie poglądu wyrażanego wcześnej, m.in. w uchwale z 16 lutego 2021 r., sygn. akt III CZP 11/20. Więcej tu:
https://kancelaria-kuprewicz.pl/sad-najwyzszy-za-teoria-dwoch-kondykcji/
2. Bezskuteczność niedozwolonych postanowień umownych od chwili zawarcia umowy
Oznacza to, że skutki ustalenia niedozwolonego postanowienia umownego mają miejsce od samego początku, tj. od zawarcia umowy. Jest to kontynuacja poglądu wyrażonego w uchwale SN, tj. III 29/17, zgodnie z którą oceny, czy postanowienie umowne jest niedozwolone (art. 3851 § 1 k.c.), dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy. Skutki ochrony są zatem zapoczątkowane od chwili zawarcia umowy, ale…
3. Konsument może zrezygnować z przysługującej mu ochrony prawnej.
Ten wniosek Sądu Najwyższego oceniamy jako pokłosie wskazań z wyroków TSUE, w tym wyroku z 29 kwietnia 2021 r. C-19/20 i próbę niejako nadania wyrazu tego poglądu. We wspomnianym wyroku TSUE C-19/20 wskazano, że konsument może zrezygnować świadomie i wyraźnie z przysługującej mu ochrony prawnej, za uprzednim poinformowaniem go o skutkach takiego działania jak i skutkach ustalenia niedozwolonych postanowień w umowie. Rezygnacja z ochrony oznaczać będzie „naprawę” umowy i zgodę na postanowienie, które ocenione jest jako niedozwolone.
O wyroku TSUE C-19/20:
https://kancelaria-kuprewicz.pl/zapatrywania-na-wyrok-tsue-c-19-20/
4. Sąd Najwyższy wprowadza pojęcie „bezskuteczności zawieszonej”.
– co wynikać miałoby z potencjalnej możliwości „naprawy” przez konsumenta niedozwolonego postanowienia umownego. Konstrukcja taka nie jest znana prawu polskiemu, a w naszej ocenie odnosi się właśnie do próby przełożenia wnioskowania TSUE odnoszącego się do możliwości rezygnacji przez konsumenta z ochrony prawnej (tak: TSUE C-19/20).
5. A skutkiem pojęcia „bezskuteczności zawieszonej” jest wskazanie terminu wymagalności roszczeń do wzajemnego rozliczenia. Kwestia przedawnienia.
Przedawnienie roszczeń konsumenta:
Z orzeczenia SN można wnioskować, że przedawnienie roszczeń konsumenta będzie zaczynało bieg w chwili, gdy konsument dowiaduje się o wadliwym (niedozwolonym) postanowieniu umownym i możliwych roszczeniach.
Przedawnienie przedsiębiorcy / banku:
Jednocześnie z orzeczenia SN wynika, że konsument może umowę „naprawić”. Jeżeli zatem umowa upadnie jako nieważna to mowa o wymagalności roszczenia banku. Wtedy wymagalność będzie biegła od chwili, gdy konsument odmówi „uratowania” umowy.
