UGODA Z BANKIEM. CZY WARTO W SPRAWIE KREDYTU FRANKOWEGO?
Ugoda z bankiem to temat, który staje się obecnie wyjątkowo aktualnym. W obliczu szeregu wygranych kredytobiorców frankowych banki coraz częściej zachęcają do zawierania ugód. Widzimy szeroko zakrojone kampanie reklamowe w tym zakresie. Pytanie jakie warunki są proponowane, w tym jak mają się do skutków nieważności umowy kredytu?
Czy ugoda może być korzystna dla klienta? Czy propozycje ugodowe mogą stanowić „powtórkę z rozrywki” sytuacji zawierania umów kredytów frankowych? Pamiętajmy, że to banki były autorami wzorców umownych, które obecnie są oceniane w postępowaniach sądowych.
SKUTKI NIEWAŻNOŚCI UMOWY KREDYTU
Powszechnie wiadomym jest, że większość spraw, które toczą się w sądach wygrywają Frankowicze. Przeważająca część umów uznawana jest w ramach orzeczeń za nieważne.
Umowę nieważną uznaje się za nigdy nieistniejącą. Z punktu widzenia rozliczeń finansowych nieważność umowy oznacza konieczność rozliczenia do kapitału kredytu. Skoro umowy nigdy nie było, każda ze stron może żądać tego co świadczyła. Dotychczasowe świadczenia przekazywane bez podstawy prawnej były bowiem nienależne. Skoro każda ze stron może żądać zwrotu uznać można, że rozliczenie odnosi się do kwoty kapitału uprzednio wypłaconego przez bank.
UGODA Z BANKIEM. PRZEDSTAWIANE PROPOZYCJE
Ugody, które obserwujemy w ramach analiz to najcześciej propozycja przewalutowania kredytu według ustalonego kursu przeliczenia. Oznacza to więc zamianę dotychczasowego kredytu na inny rodzaj kredytu. Takie rozwiązanie nie stanowi uznania skutków nieważności umowy.
Zagadnienie ugód podnoszone było przez Komisję Nadzoru Finansowego już w 2020 r. Wówczas propozycją Prezesa KNF stał się model przekształcenia kredytu jak gdyby był on od początku kredytem złotówkowych, tj. niepowiązanym z walutą obcą. Umowa taka miała być oprocentowana wg zasad istniejących na moment zawierania umowy kredytu. zaznaczyć należy, że propozycja taka odnosi się zasadniczo do oprocentowania zmiennego: ówczesnej marży bank oraz stawki referencyjnej WIBOR. Propozycja Prezesa KNF nie spotkała się w tamtym momencie z uznaniem banków.
Obecnie, w związku ze stale rosnącą liczbą wygranych sporów przez kredytobiorców banki chętniej taki model ugody proponują. Czy jest to jednak oznaka, że rozliczenie będzie stanowiło faktyczny ukłon w stronę kredytobiorcy?
Pamiętać należy, że propozycja banku będzie zawsze obejmowała optykę banku. Spodziewać się można zatem przeliczenia, które obejmuje ostatecznie pozytywny wynik dla banku.
W ramach dokonywanych przez nas analiz obserwujemy, że propozycje te nie odnoszą się do skutków nieważności umowy kredytu. Banki nie pokazują rozliczeń, jakie nastąpiłyby w przypadku uznania umowy za nieważną. Brak takiej informacji może wpływać na decyzję kredytobiorcy co do zawarcia ugody lub skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego.
ROZLICZENIE Z BANKIEM: UGODA A NIEWAŻNOŚĆ UMOWY
Nieważność umowy to konieczność rozliczenia wzajemnego stron, którego górną granicę będzie wyznaczał wypłacony na samym początku kapitał.
Wskazać należy przy tym na niezwykle istotną kwestię jaką jest dotychczasowy poziom spłat kredytobiorcy. Dla przeciętnej umowy kredytu, zawieranej w latach 2006-2009 na kolejne 30 lat, przy założeniu harmonogramowej jego spłaty- prawdopodobnie doszło do przekazania środków na poziomie kapitału kredytu. Oznacza to, że prawdopodobnie kredytobiorca oddał w toku spłaty kredytu udostępniony kapitał.
Jednocześnie dla aktywnej umowy kredytu saldo zadłużenia kredytobiorcy wskazywane przez bank to bardzo często „drugie tyle” pozostałe jeszcze do spłaty.
Do porównania warunków ugody interesować nas zatem będzie historia spłat kredytu. Pamiętajmy przy tym, że w przypadku nieważności umowy nie mówimy już o „ratach kapitałowo-odsetkowych”, a ogólnie świadczeniu przez strony. Suma naszych świadczeń powinna być odnoszona do kwoty wypłaconego kredytu. Tutaj pojawia się pytanie: czy faktycznie bank pokazuje w ramach propozycji rzeczywiste spłaty? Rekomendujemy w każdym przypadku zwrócenie się do banku o wydanie zaświadczenia o historii rozliczeniowej kredytu.
Natomiast w opisywanej powyżej sytuacji spłaty co najmniej kapitału kredytu, to bank będzie oddawał nadwyżkę kredytobiorcy w przypadku nieważności umowy kredytu. Propozycje ugodowe banku skutkują zmniejszeniem salda zadłużenia kredytobiorcy, lecz nie do poziomu kapitału kredytu. Tym samym w przypadku nieważności umowy kredytu zysk po stronie kredytobiorcy będzie większy niż w przypadku ugody z bankiem.
Wskazać także należy, że propozycje banków stanowią o dwóch zasadniczych warunkach rozliczenia: kontynuowanie przewalutowanego kredytu wg harmonogramu lub jednorazowa spłata. W przypadku kontynuowania spłaty na podstawie harmonogramu ustalonego po przewalutowaniu należy także pamiętać o konstrukcji kredytu. Kredytobiorca zwraca bowiem nie tylko kapitał, ale także odsetki – a te stanowią wynik wyliczenia zastosowanego w umowie oprocentowania. W przypadku oprocentowania opartego na zmiennej stopie procentowej dochodzi zatem ryzyko w tym zakresie. W przypadku oparcia oprocentowania o stawkę referencyjną WIBOR kolejną wątpliwość stanowi sposób formułowania tego wskaźnika – co stanowi podstawę kwestionowania takiego rozwiązania. Wzrost stawki WIBOR np. w reakcji na inflację może skutkować wzrostem rat, nawet do poziomu wyższego niż dotychczas raty płacone.
Dodatkowo wskazać należy, iż obserwowane propozycje ugodowe zmieniają się w zależności od tego, czy kredytobiorca zdecydował się skierować w sprawie pozew w kierunku nieważności umowy czy nie zrobił jeszcze takiego kroku. Ugoda może być rozwiązaniem, którym będzie zainteresowany kredytobiorca. Należy jednak pamiętać i być świadomym potencjalnych wyników rozliczenia przy danym rozwiązaniu, w tym ryzyka związane ze wzrostem rat w związku ze zmianą oprocentowania w przypadku dalszej spłaty harmonogramowej.
UGODA A KWESTIE PODATKOWE
Kolejną kwestią, która powinna być wzięta pod uwagę przy rozważaniu decyzji o ugodzie są kwestie podatkowe. Ugoda będzie stanowiła o zmniejszeniu salda zadłużenia dotychczas wykazywanego przez bank. Dojdzie do umorzenia części zadłużenia na skutek porozumienia. W przypadku takim należy rozważyć, czy będzie koniecznym rozliczenie podatku dochodowego.
Obecnie ustanowione przepisy podatkowe wskazują na zwolnienie od podatku dochodowego, chyba, że kredytobiorca nie spełni warunków podatkowej ulgi albo oprócz zwrotu swoich pieniędzy otrzyma również odsetki.
W ramach analizy indywidualnej sytuacji kredytobiorcy wskazujemy także na te skutki.
CZY UGODA TO DOBRE ROZWIĄZANIE?
Z naszego wpisu już możesz wywieść wnioski. Niemniej każda sytuacja powinna być oceniona indywidualnie, w szczególności przy ustaleniu skutków nieważności umowy kredytu.
Zapraszamy do wykonania analizy umowy kredytu oraz zestawienia skutków nieważności umowy z proponowaną przez bank ugodą.
